Follow the money !

De Nederlandse gezondheidszorg behoort nog steeds tot de beste ter wereld. Voordat ik naar Kampala vertrok moest ik een uitgebreid medisch onderzoek ondergaan. Een dag lang werd ik in de Travel Clinic te Rotterdam bekeken, betast, bevingerd, beklopt, afgetapt en bemeterd. Vervolgens weken lang vaccinaties tegen gele koorts, difterie, tetanus, polio, hepatitis A en B, tyfus en rabies. Cholera bleek niet nodig, wel moest ik alvast beginnen met het slikken van malariapillen. Ik voelde me steeds zieker worden en troostte me met de gedachte dat het allemaal voor mijn eigen bestwil was. Maar goed: uiteindelijk kreeg ik een uitgebreide rapportage waarin ik werd gekwalificeerd als 'a healthy man' en mocht ik op pad richting Uganda.

Hier werkt het allemaal anders. Mijn eerste kennismaking met de gezondheidszorg in Uganda vond plaats in het Mulago Hospital waar collega Maria in februari was bevallen van een blozende baby. Ik moest me melden in de privé-kliniek (alleen toegankelijk met extra verzekering), door haar gekozen omdat die veel beter zou zijn dan de publieke zorg. Na een lange zoektocht en diverse telefoontjes wist een familielid mij te geleiden naar Maria's kraambed. In een kamertje van 2 bij 3 meter trof ik haar aan te midden van man, kind en 4 familieleden; moeder lag onder Maria's kraambed op de grond te slapen. Trappenhuis en gangen waren ook al druk bezet met zittende en liggende familieleden van patienten. Gedurende de opname worden zij geacht te zorgen voor voeding en bewassing. Tja, met 1 verpleegkundige per 200-300 patienten kun je nu eenmaal niet veel patientenzorg verwachten. Artsen willen vanwege de lage en vaak uitblijvende salarissen vaak pas zorg verlenen tegen onderhandse betaling. En bij bloedbank en medicijnverstrekking zijn wachttijden van weken geen uitzondering.

Dit tafereel schoot door mijn hoofd toen president Museveni onlangs in de 'State Of the Nation' zijn verontwaardiging uitte over perinatale sterfte. 'Maternal mortality is still high and it must be brought down. Why do we have this level of maternal mortality when we have a health centre at every sub-county?" De Ugandese vrienden met wie ik samen zijn toespraak op tv bekeek barsttten in lachen uit. Want ja, die gebouwen staan er wel, maar ze worden vaak niet gebruikt omdat er toch geen bedden, apparatuur, medicijnen, artsen en vepleegkundigen zijn. Alleen al aan malaria sterven jaarlijks 100.000 mensen in Uganda... En toen Museveni sprak “in the next 50 years, certainly, Uganda will be a First World Country and a Middle Income Country by 2017” kwam het kijkerspubliek al helemaal niet meer bij van de pret ! Begrijpelijk, omdat het bruto nationaal inkomen op jaarbasis per hoofd van de bevolking in Uganda momenteel 440 US dollar bedraagt (in Nederland 48250 US dollar, ruim 100 maal zoveel).

Om die reden verzet UWOPA zich fel tegen de voorgestelde rijksbegroting waarin sectoren als landbouw en gezondheidszorg ondanks staande afspraken worden gekort, maar transport en energie meer ruimte krijgen. Dit klemt temeer omdat Uganda 'nog maar' 20% van de begroting financiert uit buitenlandse hulpgelden sinds 5 grote donorlanden hun hulp hebben opgeschort naar aanleiding van grootschalige corruptie op het hoogste regeringsniveau. En wie lijden het meest onder deze bezuinigingen ? Zoals gebruikelijk het armste deel van de bevolking: de vrouwen, en dan vooral die op het platteland.

Er wordt een extra belasting ingevoerd op benzine, diesel en het meest op kerosine, een veelgebruikte kookbrandstof. Dat heeft direct gevolg voor de kosten van woon-werk verkeer en huishouden. Maar daar blijft het niet bij want ook de belasting op drinkwater gaat omhoog tot een voor arme mensen onaanvaardbaar niveau.
Afgelopen weken heeft UWOPA dan ook binnen en buiten het parlement een reeks manifestaties en persconferenties georganiseerd om het tij te keren. President Museveni heeft tot dusver niet gereageerd op ons voorstel voor overleg over aanpassing van de rijksbegroting. We zullen doorgaan !